De waterkrachtcentrales van Luminus: groene elektriciteit doorheen de vier seizoenen

Met een geïnstalleerd vermogen van 67 MW vormen de zeven waterkrachtcentrales van Luminus een belangrijke bron van hernieuwbare energie in het productiepark van de onderneming.

Meer dan een halve eeuw geleden werd de eerste van deze zeven centrales in gebruik genomen in Ivoz-Ramet, in de omgeving van Luik. Deze centrale produceert energie door middel van water, in perfecte harmonie met het milieu.

De elektrische energie wordt geproduceerd door turbines-alternatoren. De enige vereiste hiervoor is een voldoende hoogteverschil tussen twee waterniveaus, wat “het verval” van een waterloop wordt genoemd. De snelheid waarmee water van een hoger gelegen naar een lager gelegen waterloop stroomt, doet een schroef draaien, een hydraulische turbine. Deze schroef is gekoppeld aan een alternator die de mechanische energie omzet in elektrische energie. Hoe hoger het verval, hoe groter het beschikbare vermogen. En hoe groter het waterdebiet dat door de schroef stroomt, hoe groter de output van de alternator.

Het verbeteren van de prestaties van onze faciliteiten is een belangrijke beslissing en daarmee ook een voorbeeld van onze inzet voor het milieu, van de verduurzaming van onze hydro-elektrische hernieuwbare energieproductie en dus ook één van onze acties in de strijd tegen de klimaatverandering.

Sinds 2015 zijn er investeringen gedaan om de waterkrachtcentrales van Lixhe, Andenne, Ampsin en Monsin te renoveren, om zo hun rendement en flexibiliteit te verbeteren en hun levensduur te verlengen:

• In de centrale van Lixhe werden twee nieuwe, efficiëntere turbines geïnstalleerd in 2012/2014, die een vlottere regeling van het natuurlijke debiet van de Maas toelaten. Ook de elektrische installaties werden vernieuwd en het besturingssysteem van de machines werd gemoderniseerd.
• 2 van de 3 turbines van de centrale van Andenne werden in 2014/2016 vervangen, met als resultaat een verhoogde efficiëntie van de site en een verbeterde energiewinning.
• In 2016/2018 werd de centrale van Ampsin in overeenstemming gebracht met de van kracht zijnde normen en werden de controlesystemen vernieuwd.
• In 2018/2019 werd ook de centrale van Monsin gemoderniseerd, waarbij twee van de drie turbines werden vervangen door nieuwe eco-duurzame turbines. Resultaat: een verlenging van de levensduur van deze 18 MW-centrale met 35 jaar.

De centrales van Floriffoux, Grands-Malades, Andenne, Ampsin-Neuville, Monsin, Lixhe en Ivoz- Ramet worden gestuurd en gemonitord vanuit de controlezaal in de centrale van Ivoz-Ramet. Dankzij dit gecentraliseerde controle- en beheersysteem kunnen de medewerkers in Ivoz-Ramet de werking van elke waterkrachtcentrale op de Maas en van de centrale van Floriffoux op de Samber opvolgen, net alsof ze ter plaatse zouden zijn. Hierdoor is een betere coördinatie van de hernieuwbare-energieproductie mogelijk en wordt de exploitatieveiligheid geoptimaliseerd.

Van januari tot april kan het meermaals voorvallen dat het water in de rivieren stijgt. Het debiet neemt toe door gesmolten sneeuw of overvloedige regen. Het debiet van de Maas kan in hetzelfde jaar variëren van 20 m³/s tot 2.000 m³/s.
Zonder preventiemaatregelen kan er wateroverlast in de installaties optreden.

In die periode neemt de hoeveelheid afval die door het stijgende waterpeil tot aan de installaties wordt meegevoerd, aanzienlijk toe. Zo wordt jaarlijks bijna 1.000 ton afval uit de rivier gehaald. Luminus staat op eigen kosten in voor deze opruiming, alsook voor het sorteren en recyclen of afvoeren van het afval.

Elk jaar zwemmen trekvissen, zoals zalm, van de Noordzee naar de Boven-Maas. Tijdens deze migratie krijgen de vissen te maken met enkele moeilijkheden, waaronder de aanwezigheid van waterkrachtcentrales.

Dankzij de vistrappen en/of -liften kunnen de vissen langs de barrages passeren.

Conform de nieuwe milieuvergunningen én omdat Luminus zijn impact op het milieu wil beperken, startte de onderneming in 2010 een studie om de vissen in de buurt van zijn waterkrachtcentrales te beschermen.

Na een situatieanalyse en een onderzoek naar het trekgedrag van de vissen en de risico’s die ze daarbij lopen, werden ook tests uitgevoerd om de vissen weg te leiden van de turbines naar de doorgangen in de stuwdam.

Naast de klassieke risico’s die verbonden zijn aan het werk in een centrale, moeten we uiteraard rekening houden met de nabijheid van de rivier.

Activiteiten zoals roosters vervangen of afval verwijderen vinden zowel in de zomer als in de winter plaats. Werken aan de binnen- en buitenkant van de turbines brengen heel wat risico’s met zich mee omdat de machines in afgesloten ruimtes liggen. Voor al deze activiteiten gelden strikte veiligheidsvoorschriften: het dragen van een persoonlijke beschermingsmiddelen en werken in teamverband – minimaal twee personen – zijn verplicht. Het collectieve veiligheidsmateriaal voor deze installaties wordt regelmatig gecontroleerd en verbeterd.

Veiligheid is dé prioriteit van Luminus.